Van Pastoraat naar 'nadenken over Geloof'
"Hallo .... !"
Na een aantal jaren aandacht gehad te hebben voor het pastoraat in de vorm van een briefwisseling tussen Piet en Bert is er nu een rubriek, bedoeld voor mensen die willen nadenken over het geloof 'zonder last of ruggespraak', oftewel 'met de benen op tafel'.
Dat betekent, dat we ruimte willen hebben om na te denken over alle aspecten en vragen, die te maken hebben met het geloof.
Vanuit de gedachte, dat je alles kunt en mag benoemen, zonder oordeel, op zoek naar wat voor jou van betekenis is.
met de mogelijkheid en de bereidheid om daarop verder bevraagd te worden.
Daarom steeds een voorzet met wat gedachten, waarop dan gereageerd kan worden.
Een uitdaging voor ons, maar ook een uitnodiging aan al onze lezers.
(voor de verhalen totnutoe over Het ontdekken van 'God' + reacties zie Het_ontdekken_van_God_1.pdf en Het_ontdekken_van_God_2.pdf en Het_ontdekken_van_God_3__reactie.pdf; Gods_Almacht_en_het_Verhaal_van_God.pdf
enz. zie archief geloven
Lichamelijkheid en het Verhaal van God
We hebben het al gehad over lichaam, ziel en geest als aspecten van het mens-zijn.
Daarbij hebben we vastgesteld, dat de mens een eenheid is, met verschillende aspecten.
Je zou ook kunnen zeggen met verschillende golflengtes, als het om communiceren gaat (gedrag/uitingen, gevoelens, gedachten). Je kunt niet spreken over onderdelen, maar wel over menselijke mogelijkheden, en manieren waarop de mens in het leven en in de wereld staat.
Het lichamelijk aspect is daarbij heel belangrijk, aangezien dat een mogelijkheid is om de andere aspecten zichtbaar en tastbaar te maken. Het is eigenlijk het zintuigelijke aspect van het menselijk leven.
Daarbij zou je een onderscheid kunnen maken tussen zichtbare uitingen van gevoelens, driften, begeertes en lusten aan de ene kant en al dan niet weloverwogen gedrag aan de andere kant. Te zien en te 'horen' in (lichaams)-taal, -houding en gedrag.
Het is duidelijk, dat daar tussen niet een heel scherpe lijn is te trekken, vooral niet als het gaat om niet weloverwogen gedrag.
Een van de thema's die door de geschiedenis heen steeds veel aandacht heeft gehad is het thema 'seksualiteit'. En dan is daarbij ook het onderscheid tussen het aspect van seksuele lust en opvattingen over seksualiteit. Zoals de opvatting, dat seksualiteit ondergeschikt moet zijn aan de menselijke geest, het geloof, of dat seksualiteit alleen maar betekenis heeft als middel tot voortplanting.
Dat geldt dan in het bijzonder ook voor opvattingen ten opzichte van homoseksualiteit, waarbij het oordeel eerder gericht is op homoseksualiteit als lust en gedrag, dan als gegevenheid.
Het lijkt me goed om te proberen de betekenis te begrijpen van de lichamelijkheid ten opzichte van de andere aspecten van het mens-zijn, in het licht van het verhaal van God.
Als de grondtoon van het verhaal van God is 'liefde die zichzelf niet zoekt' en 'met ontferming bewogen' , dan kan ons dat helpen om alles in een goed licht te zien.
Omgaan met lusten (zoals woede, seksualiteit) zal altijd zo moeten zijn, dat het een ander (en ook jezelf) niet schade toebrengt. Dat kan eigenlijk alleen, als je je er bewust van bent.
Er dus bij stil staat en erover nadenkt.
Het zegt niets over het hebben van die lusten, die om bevrediging vragen.
Ieder mens zal daarin meer of minder lusten hebben, als gegevenheid, misschien wel mede afhankelijk van erfelijke factoren.
Het zegt wel iets over de wijze waarop de ander daarin betrokken wordt. Uit je dak gaan en een ander slachtoffer maken kan wel iets zijn, dat op een moment plaats vindt, maar dat hoeft niet het 'laatste woord' te zijn. Het is dus in elk geval de moeite waard om je je ervan bewust te zijn of te worden.
Dat geldt in principe ook voor het reageren op basis van gevoelens en emoties op de ander en op situaties. Van de meeste reacties ben je jezelf vaak niet bewust, een ander ziet het soms nog eerder dan je zelf. Reacties laten iets zien van jezelf. Je kunt er blij mee zijn, het kan je opluchten, maar je kunt het ook verschrikkelijk vinden. Het hangt er dan ook van af of je in je eentje bent, of dat er iemand anders bij is, of dat het in een groep gebeurt.
Als je het hebt over gedrag, dus over de dingen die je doet, al dan niet weloverwogen, kan er een gesprek plaatsvinden over redenen en motieven, dus over je gedachten en opvattingen.
Gedrag zou je kunnen veranderen, maar (eerste) reacties op basis van emoties vaak niet, en op basis van lusten/begeertes al helemaal niet. In het laatste geval gaat het eerder om de omstandigheden en de manier waarop je ermee om gaat dan om emoties of lusten zelf te veranderen.
Toch zie je vaak, dat pogingen ondernomen worden om emoties en lusten te veranderen.
Bijvoorbeeld in gesprekken over emoties, die je verkeerd vindt (cq. niet wil of kunt accepteren), of gevoel, of lusten, die jou zouden kunnen vernietigen. Kanaliseren ( zoeken naar een manier om te uiten) kan, maar onderdrukken (cq. vernietigen) is 'dodelijk', beschadigend voor het leven.
Het past ook niet bij het concept van 'heel de mens' en 'geaccepteerd worden zoals je bent'.
En wat mij betreft, ook niet bij de mens als 'beeld van God'.
Eigenlijk is het een zoeken naar een manier waarop lichamelijkheid een betekenis kan krijgen in het Verhaal van God.
Bijbels bezien past het bij 'het woord is vlees geworden', oftewel zichtbaar en tastbaar, oftewel in onze werkelijkheid aan het licht gekomen en dus zintuigelijk waar te nemen.
En dan gaat het om alle aspecten van de lichamelijkheid.
Lusten: daarbij gaat het meestal om behoeften aan lichamelijk contact, met de brede waaier van aan de ene kant 'de ander vernietigen' en aan de andere kant 'je met de ander verenigen'.
Voorbeelden:
- Angst als grondgevoel, met de bedreiging van je bestaan. Met als reactie
agressie,
- Woede, vernietigingsdrang of vluchtgedrag.
- Vertrouwen als grondgevoel, met het verlangen naar totale geborgenheid.
Met als gevolg aanhankelijkheid, behoefte aan aanraking.
Bij elk gevoel horen emoties, oftewel manieren waarop je het uit (al dan niet met woorden), of waarop het te zien is. De rol van de ander wordt dan ook duidelijk: bevestiging (aantrekkelijk) of ontkenning (en dus bedreigend).
Zo kun je je voorstellen, dat bijvoorbeeld na een ontmoeting een handdruk anders plaatsvindt dan van te voren. De ervaring van de ontmoeting doet mee in de wijze waarop de handdruk plaatsvindt.
Het is niet moeilijk te bedenken, dat er een steeds opklimmend proces in een positieve of juist negatieve relatie zou kunnen plaatsvinden:
positief: van handdruk, tot knuffel tot omhelzing en uiteindelijk ultieme
bevestiging in lichamelijkheid.
negatief: van verwijdering tot handgemeen en eventuele moordpartij.
Bewustwording is zinvol op elk moment van het proces, al was het maar om vast te stellen of de grondtoon van 'liefde die zichzelf niet zoekt' en die van 'met ontferming bewogen' al dan niet aanwezig is.
Dit is vooral van belang bij de betrokkenheid van je lusten en emoties, die aangeraakt worden en daardoor meedoen in het proces. Daarin zit een groot deel van je geschiedenis, zowel van je opvoeding als van je opvattingen en ervaringen.
Nu weer even terug naar de vraag rond homoseksualiteit.
Totaal niet relevant als discussiepunt om al dan niet te veroordelen:
Het gaat om de gegevenheid van het mens-zijn en om de manier waarop die mens met zijn/haar mogelijkheden daaraan vorm geeft, met als leidraad 'liefde die zichzelf niet zoekt' en 'met ontferming bewogen'.
Lichamelijkheid: het is de manier waarop zichtbaar kan worden, wat iemand voelt of denkt. Je zou kunnen zeggen: in de lichamelijkheid kan iemand laten zien wie hij is of wil zijn.
Oprechtheid noemen we, wanneer we in wat we zien van iemand zijn gevoel en zijn gedachten terugvinden en herkennen.
Heel de mens betekent dat iemand helemaal samenvalt wat betreft gedachten, gevoelens en lichamelijke uitingen.
Je kunt je voorstellen wat er gebeurt, wanneer de ontmoeting met de ander bevestiging oplevert of een bedreiging: groei van vertrouwen of groei van angst.
Pas als dingen bespreekbaar worden in een echte ontmoeting kunnen er dingen veranderen (cq. gebeuren).
In wezen kun je vaststellen, dat wanneer mensen alleen maar gericht zijn op hun eigen zekerheden, ze vervolgens voornamelijk gericht zijn op de zwakheden van de ander. En dus vindt er een proces van bedreiging plaats.
Daar waar ruimte is (noem het gerust een sfeer van vertrouwen) om de onzekerheden te delen en bespreekbaar te maken is er meer kans op bevestiging en het gevoel van vertrouwen en geborgenheid.
Lichamelijkheid is voor een deel te beschouwen als gegevenheid, maar is ook een manier (cq. middel) om te laten zien hoe je reageert op bepaalde dingen, wat je ervan vindt en welke keuzes je gemaakt hebt.
Lichamelijkheid: je lijf als thermometer en misschien wel als kompas voor je levens-gevoel en –behoeftes. Maar ook voor de manier waarop communicatie ervaren wordt als geslaagd of mislukt. Bevestigend of bedreigend.
Lichamelijkheid: de mogelijkheid om gedrag te vertonen als weloverwogen keuze van handelen. Waarin je kunt laten zien hoe je in het leven staat, en hoe je in het leven wilt staan.
NB. Over lichamelijkheid en heel specifiek over seksualiteit is natuurlijk nog veel meer te denken en te zeggen.... Inclusief alle vragen en problemen over deze thema's ....
(misschien wordt vervolgd...)
reactie: (20 okt. 2019)
Ik vind het een prachtig stuk!! En denk dan bij het lezen hiervan dat dit bijna "hemels" is.
De woorden: "weloverwogen, bewustzijn en vertrouwen als grondgevoel naar totale geborgenheid" is iets wat in mijn gedachte een volgende, bijna vraag misschien, wordt. Even kijken of ik mijzelf duidelijk kan maken...:
Wij zijn mensen, instinctief en ook veranderlijk!!
En dan juist door het instinctieve rijzen bij mij vragen over hoe weloverwogen dit prachtige verhaal van jou kan zijn. Ik ervaar bij aanraking op het "goede" moment zelf absoluut een gedachte van geborgenheid. Ik noem het bewust een gedachte omdat mijn gevoel toch altijd iets op zijn hoede is. Niet verkeerd vind ik dat....Ik merk bij mij dat het verlangen in een gevoel naar geborgenheid vrij groot is. Prachtig kwetsbaar gevoel. Soms komen situaties van aanraking zó dicht bij mij dat ik het koester en toch ook iets reserve hou omdat, ja ik misschien bijna ook een ander het gun om tijd te nemen ...om te onderzoeken of het "oversteken" naar elkaar wel van gelijke waarde is....En tegelijk neem ook ik die tijd.
Eigenlijk is de vraag...misschien voor een volgende schrijver...hoe betrouwbaar is een mens en zijn instinctieve aard. Hoeveel zegt het echt iets van elkaar en van bijvoorbeeld met ontferming bewogen of zegt het meer van de een of van de ander en dan heb ik het vooral over het instinctieve wat dus mens heet....?